Jesteśmy autorami „Metody statycznych naprężeń odwróconej przyczyny”, która zakłada, że wada w postawie ciała jest wyrazem procesu adaptacji organizmu do zaistniałych zmian funkcjonalno-strukturalnych, w wyniku wystąpieniu każdej z przyczyn, która w swym skutku wpływając na zmiany geometrii ciała, powoduje równoległe dostosowanie procesów życiowych do zaistniałych asymetrii na poziomie OUN i Autonomicznego UN.
„Metodę statycznych naprężeń – odwróconej przyczyny”scharakteryzować można jako analityczne studium przypadku, zmian strukturalno – funkcjonalnych, z naciskiem na indywidualne ku temu predyspozycjie jednostki, oraz terapeutyczne na nią oddziaływanie siłą i kierunkiem odwrotnie proporcjonalnym do sił i kierunku patologicznych czynników patomechanicznych. Podstawy teoretyczne prezentowanej metody zakładają, że:
-
Czynniki wywołujące progresję skoliozy, w przypadkach deformacji cielesnej, działają zgodnie z kierunkiem oddziaływania pierwotnego czynnika patomechanicznego, leżą po stronie symbiozy posturalnego sposobu bycia, w tym często oddziaływania korekcyjnego z działaniem patologicznego czynnika biomechanicznego i są to najczęściej skoliozy jednołukowe, z niewyrównaną osią kręgosłupa – nieskompensowane .
-
Pojawienie się składowych czynników patomechanicznych, będących w działaniu przeciwnym do kierunku i siły działania czynnika pierwotnego, powoduje powstanie skrzywień wielołukowych, co jest w literaturze przedmiotu określane jako proces kompensacji czyli wyrównaną osią kręgosłupa.
Brak skutecznej metody leczenia skolioz idiopatycznych, a bywa nie rzadko konieczność operacyjnej, trópłaszczyznowej korekty przebiegu kręgosłupa, często uprzedza przed stosowaniem zachowawczych, postrzeganych jako nieskutecznych, koncepcji zatrzymania ich rozwoju na poziomie, który nie stanowiłby zagrożenia dla podstawowych funkcji życiowych, pomimo zakresu skrzywienia nie przekraczającego 20º. W związku z powyższym uważa się, że każdy proces terapeutyczny skolioz, winien być poprzedzony takimi badaniami, których wyniki określić mogą niebezpieczeństwo progresji.
Proces terapeutyczny w zakresie omawianej metody zapoczątkowuje diagnostyka rentgenowska w oparciu o którą dokonuje się określenie kąta Cobba, kąta rotacji Raimondi oraz stopnia procesu kostnienia testem Rissera, jak też kwalifikacja skrzywienia do właściwego typu.
Cechą znamienną wyznaczania wartości kątowych krzywizn przednio – tylnych kręgosłupa, jest uwzględnianie w badaniu wygięcia szyjnego, co jest rzeczą podstawową w planowaniu procesu terapeutycznego. Uważa się, że kształtowanie płaszczyzny strzałkowej ciała, winno być dokonywane w bezwzględnej korelacji jego segmentarnych wygięć, co jest procesem wybitnie jednostkowym, czyli zwolnionym z odniesienia do wszelakich teoretycznych norm dla tej płaszczyzny ciała.
Wyznaczanie wartości kątowych płaszczyzny strzałkowej kręgosłupa odbywa się według schematu, przedstawionego na ryc. 2.
Ryc1.: Wynik badania „Posturometrem S”.
Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 2: Wyznaczanie wartości kątowych metodą własną. Źródło: Opracowanie własne
Wartość lordozy szyjnej, (jest to kąt zawarty pomiędzy prostą prostopadłą poprowadzoną od punktu maksymalnego wygięcia w tym segmencie do podłoża, a prostą poprowadzoną od tego punktu do szczytu kifozy piersiowej – kąt 1. na ryc..2 Analogicznie wyznaczamy pozostałe krzywizny.
Inną znamienną cechą omawianej metody jest kształtowanie jednostce właściwego jej wzorca posturalnego, co stanowi wartość jednostkową i dlatego w każdym następnym przypadku wygląda inaczej. Występuje oczywiście dużo cech wspólnych, jednak w punkcie wyjścia zakłada się bezwzględny zakaz stosowania uogólnień, co obliguje terapeutę do traktowania przypadku w kategoriach „nowego wyzwania”.
W toku wieloletniej pracy ze skoliozami będącymi następstwem różnej etiologii i patogenezy, wypracowano „Metodę statycznych naprężeń – odwróconej przyczyny”. Jest ona wyposażona w system urządzeń mających przeznaczenie::diagnostyczne, wyciągi (osiowo skrętne, oddolnokończynowe, derotujące), kształtujące wzorzec prawidłowej postawy oraz własne testy statyczno-czynnościowe. Na ich podstawie wyłonić można przypadki skolioz tzw. wysokiego ryzyka, w stosunku do których stosuje się szczególne zasady terapeutyczne. Opis testów poniżej.
Test rokowań
W przebiegu testu rokowań wykorzystuje się” komputerowy system diagnostyczny, „Posturometr S” oraz „Symulator prawidłowej postawy ciała” w opcji stojącej i siedzącej (ryc. – rozwiązanie autorskie wykorzystujące zasadę biofeedbacku; w kształtowaniu jednostce optymalnego sposobu trzymania się, ryc.4,5,6 (A i B).
Ryc. 3: Pierwsze badanie w teście
Pacjent po przebytym badaniu, instruowany jest o nieprawidłowościach w postawie ciała.
Następnie umieszczony jest w „Symulatorze prawidłowej postawy ciała” w opcji stojącej i siedzącej skorygowanej, tj. optymalnej na daną chwilę.
Przyjęcie postawy sugerowanej stojącej i siedzącej jest monitorowane przez trzy kamery z przodu, tyłu, boku i przedstawiane na ekranie telewizora ustawionego przed urządzeniem.
Wszelkie zmiany w ułożeniu ciała pacjenta generują zmianę w jego tonusie mięśniowym co często pozostaje w opozycji do do ukształtowanego prze lata stereotypu wentylacji płucnej. Stąd też odnotowuje się przypadki niewydolności oddechowej w trakcie badania. Pacjent przebywa w symulatorze do czasu, kiedy stwierdzi, że posiada pamięć sugerowanej przez terapeutę i utrzymywanej przez siebie pozycji. Dokonujemy drugiego badania „Posturometrem S”. W przypadku kiedy stwierdzamy nieprawidłowe przeniesienie osi ciała do przodu bądź tyłu z rotacją któregoś segmentu ciała, test musimy powtórzyć najwcześniej następnego dnia. Trzy kolejne negatywne badania dają podstawę do przypisania pacjentowi statusu”wysokiego ryzyka” progresji stwierdzonej skoliozy w toku standardowego postępowania terapeutycznego.
Ryc. 4: Kształtowanie wzorca posturalnego z wykorzystaniem „Symulatora prawidłowej postawy ciała” w opcji stojącej. Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 5: Kształtowanie wzorca posturalnego z wykorzystaniem „Symulatora prawidłowej postawy ciała” w opcji stojącej. Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 6- A,B: Kształtowanie wzorca posturalnego z wykorzystaniem „Symulatora prawidłowej postawy ciała” w opcji siedzącej. Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 7 – A,B: Drugie i trzecie badanie w teście rokowań. Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 7 A i B .ilustrują wyniki pomiaru po drugim i trzecim zastosowaniu symulatora, czyli po teoretycznym i praktycznym ukazaniu optymalnego ułożenia ciała , co niestety nie przyniosło pozytywnego przełożenia na płaszczyznę strzałkową kręgosłupa – ewidentna projekcja osi ciała ku tyłowi, co daje podstawę do zakwalifikowania badanej do grupy wyższego ryzyka, tzn przy pozostawieniu pacjentki własnej koncepcji trzymania się, nawoływaniem , by się prostowała, osiągnąć możemy nieobliczalną kombinację asymetrii posturalnej.
W oparciu o test rokowań i przyznaniu pacjentowi statusu „wysokiego ryzyka” ze względu na „brak orientacji przestrzennej”, następuje jego przesunięcie do grupy leczenia skojarzonego np. gorsetem. Grupa ta ze względu na wysokie prawdopodobieństwo trópłaszczyznowej progresji deformacji posturalnej, zostaje pozbawiona całkowitej swobody interpretacji i przebiegu przypisanych ćwiczeń na rzecz ćwiczeń izolowanych, oraz zabezpieczających , optymalnie na daną chwilę,ich wykonanie przez terapeutę. Osoby te najczęściej zostają wyposażone, do ciągłego stosowania, w „Siedzisko rehabilitacyjne” oraz dodatkowo zostają zdyscyplinowane w sposobie trzymania się odpowiednią aplikacją „Plastrów korekcyjnych”.
Test kątowej addukcji biodrowej i sprężynowania
Uważa się, że w przypadku kończyn dolnych, kiedy wartości szpotawości bądź koślawości kolan nie przekraczają 30 mm, można przyjąć za wartość przybliżoną kątów addukcji biodrowej , ustawienie stóp w pozycji leżącej na plecach tj. kąt zawarty pomiędzy styczną do przyśrodkowego brzegu stopy, a prostą prostopadłą do płaszczyzny czołowej ciała(do leżyska).
Ryc. 8: Rtg. obręczy biodrowej z ewidentną asymetrią kątową addukcji biodrowe. Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 9: Schemat wyznaczania wartości kątowych stóp. Źródło: Opracowanie własne
Bezpośrednio po przyjęciu przez Pacjenta pozycji leżącej, zwykle bacznej, oceniamy wstępnie kąt zawarty pomiędzy styczną do przyśrodkowego brzegu stopy, a prostą prostopadłą do leżyka (fot. B).
Ryc. 10: Test kątowej addukcji biodrowej – test sprężynowania – przebieg . Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 12: Test kątowej addukcji biodrowej – test sprężynowania – przebieg . Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 11: Test kątowej addukcji biodrowej – test sprężynowania – przebieg . Źródło: Opracowanie własne
Jedną ręką utrzymujemy piętę Pacjenta, drugą działamy na przodostopie, odwodząc odśrodkowo do maksymalnego wychylenia. Obserwujemy zakres rotacji zewnętrznej stopy lewej i prawej, jak też wkład siły do wykonania tych czynności (fot. obok).
W przypadku stabilności w stawach kolanowym i skokowym, kończyna dolna przenosi całkowity zakres sprężynowania stawu biodrowego.W przypadku niestabilności, w którymś ze stawów widać ewidentny ruch na styku składowych stawu. Następnie wykonujemy badanie drugiej kończyny porównując wyniki w zakresie kątów ułożenia stóp, jak też siłę sprężynowania
Prawidłowo ustawione stopy tworzą kąt ok. 45º, przepisy wojskowe wielu państw wymagają ustawienia stóp pod kątem 90º, co zmusza do wykonania w stawie biodrowym obrotu na zewnątrz. Postawa gimnastyczna wymaga równoległego ustawienia stop, a więc obrotu wewnętrznego…Kąt skręcenia kości udowej i piszczelowej otwiera się w tę samą stronę W czołowym ustawieniu poprzecznej osi stawu kolanowego zarówno stopa, jak i szyjka kości udowej kierują się do boku.. ( Bochenek A., Reicher M.,Anatomia człowieka, PZWL,Warszawa 1990,str.537-560).
W przypadku kończyn dolnych, kiedy wartości szpotawości bądź koślawości kolan nie przekraczają 35 mm, można przyjąć za wartość przybliżoną kątów addukcji biodrowej, ustawienie stóp tj. kąt zawarty pomiędzy styczną do przyśrodkowego brzegu stopy, a prostą prostopadłą do płaszczyzny czołowej ciała(do leżyska) wyznaczone na fotografii wykonanej po teście sprężynowania, gdyż uniknie się wtedy pozycji skorygowanej, względnie symetrycznej.
W przypadku stabilności w stawach kolanowym i skokowym, kończyna dolna przenosi całkowity zakres sprężynowania stawu biodrowego. W sytuacji niestabilności, w którymś ze stawów widać ewidentny ruch na styku składowych stawu. Następnie wykonujemy badanie drugiej kończyny porównując wyniki w zakresie kątów ułożenia stóp, jak też siłę sprężynowania celem określenia zakresu asymetrii strukturalno – funkcjonalnej lewej i prawej kończyny dolnej.
Jeżeli w badaniu stwierdzamy ograniczenie obrotu do wewnątrz należy uznać, że odbywa się to za sprawą przykurczu przede wszystkim więzadła kulszowo-udowego, jeżeli zaś ograniczony jest obrót na zewnątrz to przyczyna leży zwłaszcza po stronie więzadła biodrowo – udowego, przy zgiętym biodrze również przez więzadło głowy kości udowej.
Test sprężynowania obrazuje napięcie w zakresie stawów biodrowych, które to można w dalszych badaniach przypisać:
– przebiegowi kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej oraz strzałkowej w stosunku do kątowego ustawienia miednicy;
– wrodzonym niewłaściwym relacjom składowym stawu biodrowego;
– przyczynom rozwojowym:
a) nierównowadze statycznej miednicy;
b) różnicy w długości kończyn dolnych(funkcjonalna, strukturalna);
c) zaburzeniom czynnościowym stawów biodrowo – krzyżowych;
d) nierównowadze statycznej mięśni;
e) wynikających z: asymetrycznych obciążeń, przeciążeń, statycznych naprężeń, w zakresie czynności dnia codziennego.
Wnioski: Proponowane testy w sposób prosty, obiektywny, powtarzalny ukazują asymetrię w strukturalno-funkcjonalnym zakresie stawów biodrowych. Stosowanie ich powinno stanowić składową badania klinicznego.
Test derotacji obręczy biodrowej
Duża skala wad postawy u dzieci i młodzieży, sugeruje dopatrywać się po stronie przyczyn takich zachowań, które są niejako w zakresie czynności dnia codziennego (zbieżność poglądowa zupełnie przypadkowa do doktryny sygnatur zakładająca, że w miejscu szerzenia się choroby, musi też występować lek leczący ją)
Jedną z wiodących przyczyn powstawania deformacji postawy ciała, w zakresie zarówno płaszczyzny czołowej jak też strzałkowej, zdaniem autora, jest niepoprawna pozycja ciała podczas siedzenia, za sprawą nieprawidłowego doboru tego, na czym siedzimy i jego niewłaściwej relacji do tego przy czym siedzimy.
Najczęściej pozycji siedzącej towarzyszy kifotyzacją (wygięcie ku tyłowi) odcinka lędźwiowego kręgosłupa. W efekcie tego powstaje zbyt duża kompresja krążków międzykręgowych, nacisk na spojenie łonowe i mostek. Powstaje również współruch odcinka szyjnego kręgosłupa z jego przodoprzesunięciem, hyperlordozą bądź przeprostem, na poziomie przejścia szyjno – czaszkowego. Pozycja ta wywołuje generalnie wzrost tonusu wszystkich mięśni posturalnych.
Aby temu przeciwdziałać, Brűgger zalecał siedzenie na krawędzi krzesła z kończynami dolnymi lekko rozstawionymi i ciężarem ciała opartym na stopach zrotowanych na zewnątrz.
Sugerowana pozycja jest osiągalną w opcji swobodnego siedzenia, mało zaś realną dla osoby pracującej w niej.
Przedstawiony powyżej rozkład napięć w obrębie ciała osoby siedzącej, odnosi się do przypadków, kiedy nie występuje element skrętu np. korzystamy z komputera z ustawieniem monitora na wprost. Wszystko zaś ulegnie zmianie w przypadku przebywania w pozycji skrętnej, wnoszącej dużą asymetrię strukturalno – funkcjonalną pomiędzy stroną ciała prawą a lewą.
Przedstawiane rozwiązanie, „Siedzisko rehabilitacyjne”, dzięki zastosowaniu „ Kulowego mechanizmu zmiany ułożenia i stabilizacji”, daje możliwość takiego ułożenia obręczy biodrowej,jakiej wymaga profilaktyka, bądź korekta postawy ciała. Odpowiednie dla jednostki ustawienie siedziska, najczęściej niezbyt wygodne, czyni z pozycji siedzącej baczną, ze względu na tworzenie nowych interoreceptywnych potencjałów.
Działając na ustawienie obręczy miedniczej, „Siedzisko rehabilitacyjne” daje użytkownikowi duże możliwości na ustawienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej, ustawienia łopatek oraz ramion. Daje również możliwość oddziaływania na ustawienie głowy poprzez tonus szyi.
Ryc. 13: Pacjentka w pozycji siedzącej swobodnej. Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 14: Pacjentka w pozycji skorygowanej „Siedziskiem rehabilitacyjnym”. Źródło: Opracowanie własne
Osoba badana zasiada na siedzisku w ułożeniu 0º, ryc.13
Ryc.14. przedstawia tę samą pacjentkę w pozycji skorygowanego ułożenia siedziska.
W przypadku tym możemy stwierdzić, że „kołem napędowym” zaistniałej asymetrii jest przede wszystkim obręcz biodrowa, co widać w analizie chodu.
Test derotacji obręczy biodrowej pozwala określić zakres wpływu tego segmentu ciała na trójpłaszczyznowe ułolżenie tułowia i głowy.
Ryc. A,B,C,D ilustrują możliwości kątowego ustawienia siedziska.
Ryc. A,B,C,D ilustrują możliwości kątowego ustawienia siedziska.
Badanie wentylacji płucnej
Dzięki współpracy z prof. Tomalakiem i dr Radlińskim z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc, dokonuje się pomiaru wentylacji, urządzeniem o nazwie „Noxturnal”, celem określenia jej wpływu na proces postawotwórczy.
Badania prowadzone są w czterech pozycjach: siedzącej swobodnej i bacznej , stojącej swobodnej i bacznej.
Kolor zielony na wykresie odnosi się do pomiaru wychyleń klatki piersiowej, kolor czerwony zaś brzucha. Przykłady poniżej
Badanie w pozycji siedzącej swobodnej
Badanie w pozycji siedzącej bacznej
Badanie w pozycji stojącej swobodnej
Ryc.15. Badanie wentylacji w pozycjach siedzącej swobodnej i bacznej oraz stojącej swobodnej i bacznej. Źródło: Opracowanie własne
Badania czynnościowe z wykorzystaniem „Łóżka diagostycznego”
„Łóżko diagnostyczne” (ryc.16) jest urządzenie pozwala na szeroki zakres diagnostyczny, w pozycjach leżących. „Monitoring” przebiegu aktu ruchowego daje możliwość bieżącej oceny jak też odtwarzania w odpowiednim programie np. przez pryzmat poziomic czy siatki asymetrii funkcjonalno – strukturalnej. Jest również wyposażone w system suwaków wykorzystywanych min. w teście Derbolowskiego, ryc. 17, .ryc 18 – rtg badanej.
Ryc. 16: „Łóżko diagnostyczne” widziane z boku.
Źródło: Opracowanie własne
Ryc. 17: Wykorzystanie „Łóżka diagnostycznego” do testu Derbolowskiego. Fot. własna
Ilustracja 18: Rtg. obręczy biodrowej osoby badanej.
„Łóżko diagnostyczne” wykorzystywane jest min.z wyciągiem przyściennym. Ryc 19 przedstawia przebieg testu nogi prawej.
Ryc. 19: Wykorzystanie „Łóżka diagnostycznego” w zestawieniu z wyciągiem przyściennym, obciążenie kończyny dolnej. Fot. własna
Ryc. 20: Obciążenie kończyny dolnej prawej. Fot. własna
Ryc. 21: Obciążenie kończyny dolnej lewej. Fot. własna
Ryc. 20 i 21 ukazują tonus pleców i linię kręgosłupa w trakcie obciążenia k.d. p. zaś ryc. 21 tonus pleców i linię kręgosłupa w trakcie obciążenia k.d. p. Ewidentna asymetria napięcia mięśniowego pleców podczas obciążenia kończyny dolnej prawej i lewej jest kolejnym dowodom na to, że dobór ćwiczeń dla dzieci i młodzieży ze stwierdzonymi wadami postawy nie jest zjawiskiem prostym.
Ryc. 22 ilustruje wykorzystanie „Łóżka diagnostycznego” w zestawieniu z wyciągiem przyściennym, w opcji obciążenia kończyn górnych.
Ryc. 22: Wykorzystanie „Łóżka diagnostycznego” w zestawieniu z wyciągiem przyściennym, obciążenie kończyn górnych. Fot. własna
Poniżej przedstawione zostaną wyniki leczenia sześciu przypadków skolioz w Gabinecie Terapii Ruchowej w Świdnie gm. Krasocin, powiat Włoszczowa.
Pani Justyna Łączek, stażystka, prowadziła zajęcia korekcyjne , których wyniki miała ująć w swojej pracy magisterskiej na temat: „Wykorzystanie metody statycznych naprężeń – odwróconej przyczyny” w leczeniu skoliozy idiopatycznej”.
Przedstawione, wyniki korekty zawierają wszystkie przypadki skolioz, którymi zajmowaliśmy się przez ostatnie pół roku, nie są więc w żadnym przypadku wynikiem wyboru.
P. Łączek była na bieżąco przygotowywana do pracy jak też w niej nadzorowana.
Przytoczone poniżej zabiegi ( przez okres co najmniej sześciu miesięcy) wykonywane były w 70% bezpłatnie.
Szesnastoletnia Patrycja leczona od kilu lat z wykorzystaniem gorsetu, z którego sama zrezygnowała.
W badaniu przed terapią stwierdzono skoliozę z kątem Cobba 25º (ryc. A), oraz . hypermobilność segmentu lędźwiowego kręgosłupa z całkowitym ograniczeniem mobilności w odcinku piersiowym.
W tym przypadku udało się po okresie półrocznym zatrzymać skrzywienie na poziomie sprzed roku 25° ( ryc.B), kiedy to stosowany był gorset. Osiągnięto mobilność w segmencie piersiowym na poziomie 10%..Rotacja kregów w trakcie procesu korekcyjnego uległa mianie z 19°
Szesnastoletnia Weronika.
Wartość skrzywienia bocznego przed terapią wynosiła 17° i rotacji 5°(ryc. A). Po czterech miesiącach korekty skrzywienie uległo zmniejszeniu do 10°,rotacja do3° (ryc. B).
Piętnastolatka Karolina że stwierdzoną skoliozą, o wartości skrzywienia 30°. i rotacji19° ryc. A. Ryc. B przedstawia rtg po ośmiomiesięcznej terapii gdzie skrzywienie boczne uległo zmniejszeniu do 25°, zaś rotacja do15°.
